استئوآرتریت چیست؟
استئوآرتریت یک بیماری مربوط به مفاصل است که زمانی که غضروف مفصل تخریب میشود و بافت استخوانی آسیب می‌بیند، ایجاد میشود؛ فرسایش غضروف باعث میشود استخوان‌ها بر روی یکدیگر ساییده شوند و این بیماری با علائمی مانند درد، سفتی و محدودیت در حرکت مفصلی همراه است.
علائم استئوآرتریت
علائم استئوآرتریت می‌تواند به تدریج ایجاد شود و شامل موارد زیر است:
- 1. درد مفصلی: درد معمولاً پس از فعالیت افزایش می‌یابد و بعد از استراحت بهبود می‌یابد.
- 2. تورم و گرما در مفاصل: به دلیل التهاب در ناحیه مفصل.
- 3. کاهش دامنه حرکتی: ممکن است حرکت مفصل محدود شود.
- 4. صدای کلیک یا ترق‌و‌تروق: هنگام حرکت مفصل.
علل ابتلا به استئوآرتریت
علت اصلی استئوآرتریت عموماً سن و فرآیند طبیعی پیری است، اما ممکن است به دلیل عواملی مانند آسیب فیزیکی، ژنتیک، چاقی، فعالیت بیش از حد روزانه، یا بیماری‌های مرتبط با مفاصل نیز ایجاد شود.
- سن: خطر استئوآرتریت با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان به استئوآرتریت مبتلا می‌شوند، به ویژه بعد از سن یائسگی.
- چاقی: وزن بیشتر فشار اضافی بر مفاصل، به ویژه مفاصل باربر مانند زانوها و لگن، وارد می‌کند.
- صدمات مفصلی: صدمات ناشی از ورزش، تصادفات یا شغل‌هایی که فشار زیادی بر مفاصل وارد می‌کنند، می‌تواند ریسک استئوآرتریت را افزایش دهد.
- عوامل ژنتیکی: وجود سابقه خانوادگی استئوآرتریت می‌تواند نشان‌دهنده یک عامل خطر باشد.
تشخیص بیماری استئوآرتریت
پزشک ممکن است برای تایید تشخیص و بررسی میزان آسیب دیدگی مفصل از روش‌های زیر استفاده کند:
- رادیوگرافی (اشعه X): می‌تواند فرسایش غضروف، تغییر شکل استخوان‌ها و وجود رسوبات استخوانی (استئوفیت) را نشان دهد.
- MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی): این روش تصویربرداری دقیق‌تری از غضروف، استخوان و بافت‌های نرم اطراف مفصل فراهم می‌کند.
کنترل و درمان استئوآرتریت
درمان استئوآرتریت با هدف کاهش درد و حفظ توانایی حرکتی مفصل انجام میشود. درمان ممکن است شامل ترکیبی از روش‌های دارویی، غیردارویی و گاهی اوقات جراحی باشد:
روش‌های غیردارویی:
- ورزش: فعالیت‌هایی مانند شنا یا دوچرخه‌سواری که فشار کمی به مفاصل وارد می‌کنند، می‌توانند به حفظ انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات کمک کنند.
- کاهش وزن: اگر شخص دارای اضافه وزن باشد، کاهش وزن می‌تواند فشار وارده بر مفاصل باربر را کاهش دهد.
- فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمرین‌های خاصی را برای بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد ارائه دهد.
- کمپرس گرم یا سرد: استفاده از گرما یا سرما می‌تواند به تسکین درد و کاهش تورم کمک کند.
درمان‌های دارویی:
- مسکن‌ها: داروهایی مانند استامینوفن می‌توانند برای کاهش درد مفید باشند.
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و تورم استفاده می‌شوند.
- تزریقات استروئیدی: تزریق کورتیکواستروئیدها به مفصل می‌تواند التهاب و درد را به طور موقت کاهش دهد.
- جراحی: در موارد شدید که درمان‌های دیگر موثر واقع نشده‌اند، جراحی ممکن است گزینه‌ای باشد. جراحی‌های شامل:
- آرتروپلاستی (جایگزینی مفصل): جایگزینی مفصل آسیب‌دیده با یک مفصل مصنوعی.
- استئوتومی: تغییر شکل استخوان‌ها برای کاهش فشار بر مفصل آسیب‌دیده.
پیشگیری از استئوآرتریت
اگرچه پیشگیری کامل از استئوآرتریت امکان‌پذیر نیست، اما رعایت برخی نکات می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند:
- حفظ وزن سالم
- انجام منظم ورزش‌های مقاومتی و انعطاف‌پذیری
- جلوگیری از فعالیت‌هایی که فشار زیادی به مفاصل وارد می‌کنند
- استفاده از تجهیزات محافظ هنگام ورزش یا کارهای سنگین
این بیماری ممکن است تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد، اما با درمان مناسب، افراد می‌توانند درد را مدیریت کرده و توانایی‌های حرکتی خود را حفظ کنند.
درمان استئوآرتریت با رژیم غذایی
رژیم غذایی مناسب می‌تواند در مدیریت استئوآرتریت کمک کند. در ادامه چند نکته برای یک رژیم درمانی مفید در استئوآرتریت ذکر شده است:
- 1. مصرف مواد غذایی ضد التهاب: مواد غذایی مانند ماهی‌های چرب (مثل ماهی ماکرل و سردابی)، روغن زیتون، مغزهای آجیلی (مثل بادام و پسته)، میوه‌ها و سبزیجاتی مانند سبزیجات برگی تاریک و میوه‌های قرمز رنگ مانند توت، به عنوان یک بخش از رژیم غذایی، می‌توانند به کاهش التهابات مفاصل کمک کنند.
- 2. توجه به وزن: حفظ وزن سالم با توجه به شاخص توده بدنی (BMI) مناسب، می‌تواند فشار بر مفاصل را کاهش داده و درد را کاهش دهد.
- 3. کاهش مصرف مواد غذایی التهاب‌زا: مصرف مواد غذایی غنی از چربی‌های اشباع شده، قندهای پرفراز و پرچرب، مواد غذایی پرپروتئین و مواد غذایی پرپرانتزیون (مثل مواد غذایی پرپرانتزیون شده و غذای فراوری شده) باید کاهش یابد، زیرا ممکن است التهابات را افزایش دهند.
- 4. حفظ رطوبت و آب‌شدن: مصرف آب کافی و مواد غذایی غنی از آب مانند میوه‌ها و سبزیجات، می‌تواند به حفظ سلامتی غضروف‌ها و کاهش سختی در مفاصل کمک کند.
- 5. مصرف مکمل‌های معدنی و ویتامین‌ها: مصرف مکمل‌هایی مانند کلسیم، ویتامین D و ویتامین C می‌تواند به حفظ سلامتی استخوان‌ها و غضروف‌ها کمک کند.
همچنین، مهم است که میزان مصرف مواد غذایی را با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید، زیرا هر فرد ممکن است نیازهای خاص خود را داشته باشد.
تفاوت استئوآرتریت با آرتروز
استئوآرتریت و آرتروز هر دو بیماری‌های مرتبط با مفاصل هستند، اما تفاوت‌هایی دارند.
- 1. استئوآرتریت (Osteoarthritis): در این بیماری، غضروف مفصل تخریب میشود و بافت استخوانی آسیب می‌بیند. این می‌تواند به دلیل فرآیند طبیعی پیری، آسیب فیزیکی یا عوامل دیگر ایجاد شود.
- 2. آرتروز (Rheumatoid Arthritis): این بیماری یک بیماری التهابی است که سیستم ایمنی بدن بر علیه مفاصل هجوم می‌آورد، که باعث التهاب، درد و خرابی غضروف و بافت مفصلی میشود.
در کل، استئوآرتریت مرتبط با پیری و فرآیند طبیعی است، در حالی که آرتروز نتیجه فعالیت نادرست سیستم ایمنی بدن است.
تفاوت استئوآرتریت با آرتریت روماتوئید
استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید دو نوع متفاوت از بیماری‌های مفصلی هستند، که دارای تفاوت هایی اند
1. استئوآرتریت:
این بیماری عمدتاً به خاطر سایش و ساییدگی غضروف مفاصل بوجود می‌آید که باعث التهاب و درد در مفاصل میشود. عموماً در سنین بالا و به عنوان نتیجه‌ای از فرآیند پیری و فشار بر مفاصل رخ می‌دهد.
2. آرتریت روماتوئید:
این بیماری یک بیماری اتوایمیون(خودایمنی) است که سیستم ایمنی بدن خود را به طور اشتباه می‌شناسد و به بافت‌های مفاصل حمله می‌کند، که منجر به التهاب و خرابی مفاصل و سایر اعضای بدن میشود. آرتریت روماتوئید می‌تواند در هر سنی ظاهر شود، اما معمولاً در سنین بین 30 تا 50 سال ابتدا تشخیص داده میشود.
